Zelfverwijt en trauma: een reis van oorsprong tot bevrijding

De aanleiding voor het begeleidingstraject

In dit artikel deel ik het verhaal van een begeleidingstraject (met toestemming van de betrokken cliënt) waarin de invloed van zelfverwijt centraal staat. De cliënt had als reactie op traumatische ervaringen in de kindertijd de neiging om steeds zichzelf de schuld te geven voor alles wat misging in een liefdesrelatie. Hoewel deze neiging in de kindertijd een manier kan zijn om een gevoel van controle te behouden, kan het in het volwassen leven leiden tot destructieve patronen, zoals zelfverwijt bij tegenslagen. 

De herhaaldelijke beëindiging van liefdesrelaties, veroorzaakt door het geschetste gedragspatroon, vormde de aanleiding voor het begeleidingstraject. De relaties begonnen altijd positief en constructief, maar na verloop van tijd stokte de communicatie weer en begonnen de misverstanden die vroeg of laat tot een breuk zouden leiden. Zelfverwijt bij (vermeend) falen haalden de zelfwaarde van de cliënt onderuit als het over liefdesrelaties ging. Dit gedragspatroon wilde de cliënt begrijpen en doorbreken.

Hoewel in een relatie beide partners verantwoordelijk zijn voor de dynamiek, wilde mijn cliënt zijn eigen rol hierin onder de loep nemen en voor eens en altijd komaf maken met dit terugkerende, disfunctionele patroon in zijn leven. Hij wilde begrijpen waarom hij dikwijls negatief getriggerd werd en blokkeerde door de (vermeende) beschuldigende woorden van zijn partner. Nog meer dan begrijpen, wilde hij dit patroon doorbreken om in de toekomst weer een duurzame liefdesrelatie aan te kunnen gaan en dan wel in zijn kracht te blijven staan als er gelijkaardige triggerissues opduiken. 

Traumatische ervaring uit de kindertijd

De cliënt droeg een diepgewortelde ervaring uit zijn kindertijd met zich mee, waarin hij stevig getraumatiseerd raakte door langdurig fysiek en mentaal grensoverschrijdend gedrag van zijn oudere broer. Dit was een thema waar we al eerder intensief aan hadden gewerkt met als resultaat dat de relatie met zijn broer uiteindelijk hersteld werd op een voor beiden vervullende wijze.

Toch bleef deze ervaring een schaduw werpen over bepaalde aspecten van zijn leven. Omdat het trauma zo overweldigend was in zijn kindertijd - hij kon als kind niet opboksen tegen het mentale en fysieke overwicht van zijn veel oudere broer - nam hij als kind al de schuld op zich voor wat er gebeurd was. Hij internaliseerde de overtuiging dat hij steeds faalde om het geweld te kunnen voorkomen. Deze zelfverwijt werd versterkt door de woorden van zijn broer, die destijds herhaaldelijk zei dat er nooit iets van hem terecht zou komen.

De illusie van controle

Als een kind te maken krijgt met traumatische ervaringen, zoals mishandeling of verlies, ontwikkelt het vaak een mechanisme om met de emotionele pijn om te gaan. Een van deze mechanismen kan de overtuiging zijn: "Het is mijn schuld dat dit gebeurd is." Hoewel deze gedachte objectief gezien ver van de waarheid ligt, kan een kind deze gebruiken om de situatie te begrijpen en ermee om te gaan. Als het de eigen schuld is, biedt dat tenminste een verklaring en daarmee een illusie van controle over de situatie. Het alternatief, namelijk volledige machteloosheid en het onvermogen om grip te houden op wat er gebeurt, is voor een kind vaak nog veel moeilijker te verdragen.

Als dit mechanisme van het kind niet wordt doorbroken door bijvoorbeeld begeleiding van ouders of een professional, dan kan het kind opgroeien tot een volwassene die bij elke ervaring van falen zichzelf automatisch de schuld geeft.

Dit mechanisme, dat ooit diende om controle en machteloosheid het hoofd te bieden, had verwoestende gevolgen voor de liefdesrelaties van de cliënt.

De rol van onbewuste beschermingsmechanismen

Het werd de cliënt via de sessies duidelijk dat hij onbewust bovenstaand beschermingsmechanisme toepaste. De diep verankerde overtuiging dat hij verantwoordelijk was voor alles wat fout ging, leidde tot zelfdestructieve gedachten, vooral in liefdesrelaties. Telkens wanneer zijn partner hem beschuldigde van falen, of wanneer hij dit zo ervaarde, activeerde dit het mechanisme van zelfverwijt en negatieve zelfspraak. Hij geloofde oprecht dat hij de oorzaak was van alle problemen, een gedachtepatroon dat hem gevangen hield in een cirkel van schuld en machteloosheid.

Dit deed hem overkomen als negatief en zwaarmoedig. Tot zijn verbazing werd hij in de relatie als zodanig bestempeld, terwijl dit buiten de relatie helemaal nooit het geval was, maar hij begreep het wel. Hierdoor slaagde hij er niet in om op een verbindende manier te reageren op de uitingen van zijn partner, wat ook betekende dat hij ongewild zijn partner de ruimte ontnam voor diens eigen groei en zelfreflectie.

Wanneer de hersenen gevaar waarnemen, schakelt ons lichaam automatisch over naar een vecht- of vluchtmodus. In deze toestand is ons bewuste brein niet langer in controle, waardoor zelfverwijt, schaamte en schuldgevoelens de overhand kunnen krijgen, zelfs wanneer er objectief gezien geen schuld is.

In een traumatoestand hebben we minder of geen toegang tot onze uitvoerende functies, wat betekent dat we niet in staat zijn om helder te denken, te plannen of te organiseren. Het vermogen om logisch te redeneren wordt ondermijnd, en we vervallen sneller in emotioneel redeneren, zwart-witdenken en andere cognitieve vervormingen. Vanuit deze toestand reageren we voornamelijk defensief, wat de communicatie met anderen verstoort. Dit leidt onvermijdelijk tot een vicieuze cirkel van negatieve energie, opbouwende frustratie en wederzijds onbegrip.

De impact is niet alleen mentaal, maar ook lichamelijk en energetisch: elke negatieve interactie voegt een laag toe aan de opgebouwde spanning en blokkeert de mogelijkheid tot positieve verandering. Daarom is het cruciaal dat deze patronen worden doorbroken door bewuste begeleiding en communicatie, zodat zowel de cliënt als zijn partner ruimte krijgen voor groei en verbinding.

Regressie naar de bron van dit patroon

Naast inzichtgevende sessies en traumaverwerking, hebben we in dit traject ook gewerkt met regressiesessies die zich vaak situeerden in vorige levens. Dikwijls kunnen diepgewortelde gedragspatronen, zoals eerder beschreven, enkel worden geneutraliseerd door terug te gaan naar ervaringen uit vorige levens. Deze patronen blijven zich herhalen door de levens heen totdat ze worden begrepen en in balans komen, waarna de lessen zijn geleerd en niet langer herhaald hoeven te worden.

In dit specifieke geval betrof het een vorig leven waarin een diep emotioneel aspect eindelijk naar de oppervlakte mocht komen, waardoor veel geblokkeerde levensenergie vrijkwam. In dat vorige leven was de cliënt een man die door zijn vrouw tot het uiterste werd gedreven, met als gevolg dat hij de spreekwoordelijke stoppen doorsloegen, wat de vrouw niet overleefde.

De man in dat leven nam zichzelf daarna kwalijk dat hij het daardoor niet waard was om een fijne liefdesrelatie te hebben. Een overtuiging die zich herhaalde in zijn huidige leven. Bovendien geloofde hij bij zijn overlijden dat hij geen vrouwelijke partner meer verdiende na wat er was gebeurd, waardoor hij zichzelf een soort relationele ‘vloek’ oplegde die doorwerkte tot in dit leven.

Het trauma van een ‘daderleven’

Bij verder onderzoek ontkende hij (in dat vorige leven) aanvankelijk de moord, maar in de toenmalige beschaving werd hij zonder proces in een vergeetput gegooid, waar hij nog enkele dagen in leven bleef. Uiteindelijk stierf hij zonder dat hij zijn ervaringen had kunnen verwerken, waardoor dit gedragspatroon en overtuigingen werden meegenomen naar volgende levens.

Pas wanneer een patroon begrepen wordt en het zelfoordeel verdwijnt, kan het losgelaten worden. In de terminologie van reïncarnatietherapie noemen we dit een "daderleven," wat doorgaans leidt tot een dadertrauma. Dit trauma manifesteert zich vaak in een negatief oordeel over de eigen waarde, vooral wanneer deze te assertief is naar anderen toe.

Het gevolg hiervan was dat de energie in het huidige leven van de cliënt blokkeerde wanneer hij in een situatie dreigde te komen die leek op het trauma, bijvoorbeeld tijdens een discussie met een liefdespartner. In plaats van constructief om te gaan met conflicten, probeerde de cliënt deze uit de weg te gaan door te pleasen, wat vroeg of laat weer leidde tot het einde van de relatie.

Tijdens een regressiesessie begeleiden we de cliënt door het stervensmoment in dat vorige leven, met als doel om de negatieve overtuigingen inzichtelijk te maken en te neutraliseren. Daarnaast is het ook belangrijk om de positieve krachtbronnen uit dat leven te herkennen en te integreren in het huidige leven.

De les van geen schuld

De cliënt besefte dat mensen levens en ervaringen hebben om van te groeien. Hoewel de daad in het vorige leven aanvankelijk enkel als negatief werd ervaren, ontdekte hij ook de positieve krachtbronnen van dat leven en het inzicht dat er een oordeel was komen te liggen op het ervaren van zijn oerkracht. Door deze herbeleving kwam enorm veel van deze oerkracht vrij, wat de cliënt als zeer bevrijdend ervaarde. De energie die zo lang vastzat, werd eindelijk bevrijd.

Cruciaal was het inzicht dat er uiteindelijk geen schuld is; het zijn slechts ervaringen die een ziel nodig heeft om te groeien, om uit gepolariseerde thema’s zoals slachtoffer en dader te komen. De cliënt leerde dat hij, wanneer triggers zich herhalen, hij bij zichzelf kon blijven, in verbinding met zijn cognitieve vermogens, en ervan kon leren om het een volgende keer beter te doen.

Als afsluiting toonde de herintegratie van de geblokkeerde energie zich via een connectie met een krachtige energie, die zich in het bewustzijn van de cliënt manifesteerde als een draak. Deze draak stond vol in zijn kracht, zonder schuld of falen, en ging zonder scrupules vol voor zijn 'zijn' en zijn taak, zonder zich in te houden uit schuldgevoel.

Zo herwon de cliënt eindelijk zijn zelfwaarde en vertrouwen, en zette hij dit stap voor stap om in zijn dagelijkse leven. Groei merk je immers pas op wanneer je weer wordt uitgedaagd in het dagelijks leven, waardoor groei en de healing zich kunnen consolideren.

De valkuil vermijden van zelfopoffering

Tijdens het traject diende ik de cliënt nog bewust te maken van een mogelijke valkuil, nl. het overmatig zorgen voor anderen als manier om eigen gevoelens van schuld en falen te verminderen. Wanneer je voor anderen zorgt, kunnen deze gevoelens tijdelijk afnemen, maar dit kan leiden tot overmatige zelfopoffering, wat geen healing bevordert. Balans is daarom vereist. De cliënt werd zich bewust van deze valkuil en slaagde erin deze in zijn dagelijks en vooral professionele leven te vermijden.

Verder was het ook van belang om te werken aan het opbouwen van vaardigheden in verbindende communicatie. Om een taal te leren spreken van mededogen waarmee hij de machtsstrijd kon overstijgen en bewegen naar samenwerking en vertrouwen.



Heb je begeleiding of advies hierbij nodig, ik sta tot je beschikking om je aan te moedigen en te begeleiden naar jouw diepste essentie en vanuit deze stevige basis naar nog hogere niveaus van leiderschap, dienstbaarheid en vrijheid.

Wil je zelf ook inzicht krijgen in deze processen en leren hoe je mensen hierin kunt begeleiden? Kijk dan eens naar de opleiding tot Traumaverwerking via deze link of de opleiding tot Soulkey Therapeut, waar je onder andere de kneepjes van vorige levensregressie leert. Meer informatie vind je hier.

Veel liefde,

Peter